ELÜS PİYASASI NEDİR?
Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) lisanslı depolarda bulunan ürünleri temsilen çıkarılan elektronik belgedir.
ELÜS, Lisanslı Depo İşletmesince, Elektronik Kayıt Kurallarına uygun olarak Elektronik Kayıt Kuruluşu tarafından kurulan ve işletilen veri tabanı ve/veya platform üzerinde oluşturulan elektronik kaydı ifade eder. Merkezi Kayıt Sistemine ihraç edilmiş olan Elektronik Ürün Senedi, aksi mevzuatta belirtilmedikçe ürünü, aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede temsil eder. ELÜS ile temsil edilen ürünler (Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen ve denetlenen) Lisanslı Depoculuk sistemi güvencesindedir.
Elektronik Ürün Senetlerinin güven, serbest rekabet ve istikrar içinde şeffaf ve kolay bir şekilde işlem görebilmesini teminen 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 53 üncü maddesi çerçevesinde ELÜS ve ELÜS’e dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin işlem gördüğü piyasaları işletmek üzere Borsamız kurulmuştur.
ELÜS Piyasasında, depolanması amacıyla teslim ettiği ürün için Lisanslı Depo İşletmesince düzenlenen ELÜS’ü elinde bulunduran veya Borsada söz konusu senetlerin alım satımını gerçekleştirmek isteyen tüm gerçek veya tüzel kişiler “Yatırımcı” olarak işlem yapabilirler.
Emirler yatırımcılar tarafından TÜRİB internet sitesinden erişilebilen “TÜRİB İşlem Platformu”na kullanıcı adı ve şifre ile giriş yapılarak iletilir. Gerçekleşen işlemler aynı gün valörlü olarak takasa konu edilir. Takas, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) üzerinden Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) ile birlikte gerçekleştirilir. Piyasa işleyiş esasları detaylı olarak TÜRİB ELÜS Piyasası Yönergesi ve ELÜS Piyasası Prosedürü’nde yer almaktadır.
Lisanslı Depo İşletmesi
Tarım ürünlerinin depolanmasıyla iştigal eden ve 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında geçerli bir lisans belgesine sahip anonim şirketlerdir (Lisanslı depolar Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenmekte ve denetlenmektir).
Elektronik Kayıt Kuruluşu (EKK)
ELÜS’lerin Elektronik Kayıt Sistemi üzerinden oluşturulmasını sağlamak, bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri ilgili taraflar itibariyle kayden izlemek amacıyla Ticaret Bakanlığı’ndan lisans almış anonim şirket olup bu kapsamda Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK), EKK olarak yetkilendirilmiştir.
Elektronik Kayıt Kuralları
ELÜS’ün oluşturulmasına, bunlara bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemlerin ilgili taraflar itibariyle kayden izlenmesine ilişkin EKK’nın önerisi üzerine T.C. Ticaret Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslardır.
ELÜS İhracı
Yetkilendirilmiş sınıflandırıcı tarafından analizi gerçekleştirilen ürün Lisanslı Depo İşletmesi tarafından teslim alınır. Bu sırada MKK’nın Merkezi Kayıt Sisteminde ELÜS oluşturularak yatırımcının takas üyesi aracı kuruluşta bulunan hesabına aktarılır. Böylece ELÜS ihracı gerçekleştirilmiş olur.
Yetkili Sınıflandırıcı
Kanun kapsamında lisans almış olan ve tarım ürünlerini analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu durumu belgelendiren laboratuvarları işleten gerçek ve tüzel kişilerdir (Yetkili sınıflandırıcılar T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenmektir).
Nasıl Yatırımcı Olurum?
Çiftçi ve ELÜS alım ve satım işlemi gerçekleştirecek yatırımcılar, ilk iş olarak banka ve aracı kurumlarda ELÜS işlemleri için hesap tanımlatır.
Daha sonra, TÜRİB İşlem Platformu üzerinde alım ve satım yapabilmek için yetkili acenteler vasıtasıyla TÜRİB’de yatırımcı kaydı oluşturulur. TÜRİB üzerinden ELÜS alım ve satım işlemlerine takas üyesi olarak hizmet veren banka ve aracı kurum bilgilerine ulaşmak için tıklayınız.
Hesabının tanımlatılması ve MKK sicil numarasının alınması sonrasında, yatırımcı, TÜRİB’de hesap açtırmak için yetkilendirilmiş ticaret borsası nezdinde gerekli olan evrakları tamamlar ve belgeleri doldurarak imzalar.
Gerçek Kişiler İçin Gerekli Evraklar
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- Adres teyidi için gerekli belgelerden herhangi biri (İkametgah Belgesi, vb.)
- Müşteri Tanıma Formu
- Müşteri Tanıma Formu (Vekil)
- Aracı Kurum veya Bankadan Alınacak yatırım hesabını gösteren hesap belgesi
- Taahhütname
Tüzel Kişiler İçin Gerekli Belgeler
- Kuruluşunun yer aldığı Ticaret Sicili Gazetesi
- Ticaret Sicili’nden alınan faaliyet belgesi
- Vergi Levhası
- İmza Sirküleri
- Müşteri Tanıma Formu
- Müşteri Tanıma Formu (Vekil)
- Aracı Kurum veya bankadan alınacak yatırım hesabını gösterir hesap belgesi
- Taahhütname
TÜRİB İşlem Platformu Nedir?
ELÜS’leştirilen tarımsal ürünler Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nda işlem görür. TÜRİB’de işlemler TÜRİB İşlem Platformu üzerinden gerçekleştirilir. TÜRİB İşlem Platformu, tarımsal ürünlerin alım ve satımını yapmak isteyen alıcı ve satıcıları bir araya getirir. İşlem Platformu üzerinden alım, satım ve anlaşmalı özel emir girişleri yapılabileceği gibi daha önce verilen emirlerin işleme dönüşmedi ise iptali de yapılabilir.
TÜRİB İşlem Platformu üzerindeki alım ve satım emirleri, online ve gerçek zamanlı olarak emir defterlerine işlenir ve borsa mantığı çerçevesinde fiyat ve zaman önceliğine göre eşleştirilir. Emir iletim anında, ELÜS ve nakit bakiyesi kontrolleri, işlem kayıt ve gerekli blokaj işlemleri banka ve aracı kurumlar ile Merkezi Kayıt Kuruluşu güvencesiyle gerçekleştirilir.
TÜRİB’in seans işlem sonuçlarını göndermesi akabinde yine Takasbank ile Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından para ve ELÜS takas işlemleri yapılır.
TÜRİB İşlem Platformu ayrıca yatırımcı tarafından gerçekleştirilen işlemlerin dökümüne ve seans içi ve geçmiş tarihli Borsa fiyat oluşumlarını raporlamaya imkân tanıyacak araçlarla donatılmıştır.
Toprak Mahsulleri Ofisi de, TÜRİB İşlem Platformunun en önemli oyuncularından birisidir. Çiftçilerimiz tarımsal ürünlerini TÜRİB İşlem Platformu üzerinden ve TMO tarafından belirlenen alım fiyatları üzerinden TMO’ya satabileceği gibi yine TMO tarafından arz edilen tarımsal ürünlerinin alımını da İşlem Platformu üzerinde gerçekleştirebilir.
ELÜS’E YÖNELİK DESTEKLER
